Uzmanlar dünyadaki bazı diğer deprem bölgelerine kıyasla tarih boyunca büyük devletlere “başkent” olmuş İstanbul’da eski dönemlere ait çok sayıda yazılı kayıt olduğunu söylüyor.
Etkisi en büyük depremlerden birinin Osmanlı tarihinde ‘Kıyamet-i Suğra’ (Küçük Kıyamet) olarak bilinen 1509 depremi olduğu bildiriliyor. “Tam sayıları bilmiyoruz tabii ama binlerce insan öldü ve ağır yıkım oldu. Şehir surları zarar gördü, pek çok kule yıkıldı, 100 civarı cami hasar gördü” diyor Elizabeth Angel.
Ayı araştırmacı, 22 Mayıs 1766’da Marmara Denizi’nin doğusunda meydana gelen ve İstanbul Boğazı ve Mudanya Körfezi'ne kadar uzanan tsunamiye yol açan önemli bir depremin etkilerinin 5 Ağustos’ta aynı bölgenin batısında yaşanan ikinci bir depremle şiddetlendiğini ifade ediyor.
Bu depremlerde 4-5 bin arasında kişinin öldüğünü ve şehirde panik ve kargaşa yaşandığını belirten araştırmacı, “Fatih Camii, şehir surları, Yedikule, Kapalıçarşı, Topkapı Sarayı gibi yerlerde hasar oluştu. Hatta padişah bir süre çadırda kaldı” diyor.
1999 Düzce depremi öncesinde İstanbul’u en çok etkileyen ve şehirde ciddi hasara yol açan 1894 depreminin, kentte deprem bilinci ve bilimsel çalışmalar açısından bir dönüm noktası oldu.
“1894 öncesinde çoğu kişi depremin nedeni bilinmediği için bunu çeşitli dini sebeplerle anlamlandırmaya çalışıyordu. Bu Bizans’ta da Osmanlı döneminde de deprem ve depremin dışındaki diğer felaketler için böyleydi.”
İstanbul’un depremin yanı sıra çeşitli diğer felaketlere de sahne olduğunu söyleyen Angell, geçmişte insanların depremden çok yangından korktuğunu aktarıyor:
“Jeolojik zamanda depremler çok sık ancak bir insan hayatında büyük hasar veren depremlere çok denk gelinmeyebilir. Yangınlar daha sık oluyor.
“1894’ten sonra İstanbul’da insanların daha güçlü binaları nasıl yapacaklarına dair düşünüp yazdığını görüyoruz. Bazı binaların, örneğin taş yapıların ahşaba göre daha çok hasar gördüğünü anlıyorlar. Ahşap yapıların daha esnek ve hareket edebilir olduğunu düşünüyorlar. Ancak bunlar İstanbul tarihinde iz bırakan yangınlara karşı daha savunmasız yapılar.”
Tsunamiler de İstanbul tarihinde önemli bir yere sahip.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü’ne göre Türkiye’de son 3.000 yılda kayda geçen en az 90 adet tsunaminin büyük kısmı Marmara Denizi’nde etkili oldu.
1509 depreminden sonra oluşan ve yüksekliği kimi zaman 6 metreyi aşan dalgaların şehrin surlarını aşarak, güzergahları üzerindeki semtlere ağır zararlar verdiği ifade ediliyor.
1894 depreminin ardından da depremin merkezi civarında deniz sularının dalgalandığı ve bazı yerlerde kıyıdan 50 metre kadar çekildiği tarihsel kaynaklarda belirtiliyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder