F-35 Üretiminde Türkiye'nin Rolü Almanya'ya Verildi

F-35 Programı’nın ortak üreticileri arasında yer alan Türkiye, Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi satın almamız gerekçe gösterilerek Eylül 2021’de programdan çıkarılmıştı. 

Programdan çıkarılmadan önce yaklaşık 11 Türk savunma sanayii şirketi, F-35 Lightning II savaş uçağı içni bir dizi kritik parçanın üretimini gerçekleştiriyordu.

Ayrıca Türk Silahlı Kuvvetleri için üretilen F-35 savaş uçaklarını teslim almak üzere ABD'ne gönderilen pilotlar F-35 kullanım eğitimi almışlardı.  ABD’li Lockheed Martin şirketi tarafından Türk Hava Kuvvetleri için üretilen 6 adet F-35A Lightning II tipi savaş uçağı da ambargo sebebiyle Türkiye’ye sevk edilmemişti.  Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) Programı kapsamında 100 adet F-35 Lightning II tedarik etmeyi planlayan Türk Hava Kuvvetleri, resmen 30 adet uçağın siparişini vermişti. Bu kapsamda; 2018 yılında 2 adet, 2019 yılında 4 adet, 2020 yılında 8 adet, 2021 yılında 8 adet ve 2022 yılında 8 adet olmak üzere toplam 30 adet uçağın teslimatı gerçekleştirilecekti. Ancak ABD, Rus yapımı S-400 hava savunma füze sistemi satın almamız sebebiyle Türkiye’ye ambargo ve CAATSA yaptırımlarını uygulamaya karar vermişti.

Türk Hava Kuvvetleri için 6 adet F-35A uçağının üretimi tamamlandı. Üretim hattındaki uçaklar ise ABD Hava Kuvvetleri’nin kullanımına sunuldu. Türkiye, Eylül 2021 itibariyle JSF Projesi’nden tamamen çıkarıldı. Türkiye, program kapsamında 1 milyar 400 milyon ABD Doları tutarında ödeme gerçekleştirmişti.

Türkiye'de F-35 için üretim yapan 11 şirket arasında bulunan TUSAŞ – Türk Havacılık ve Uzay Sanayii, Northrop Grumman’a teslim edilmek üzere F-35 uçağının orta gövdesini üretiyordu. Türkiye’nin programdan çıkarılmasının ardından 11 Türk şirketinin parça üretimi de sonra ermiş oldu. F-35 Projesi’nde TUSAŞ’ın rolünü, Rheinmetall aldı. Bu, yaklaşık 5 yılda milyonlarca dolar zarar sebep oldu.

Türkiye’nin, hem F-35 için harcanan 1.4 milyar ABD Dolarlık paranın geri kazanımı hem de Türk Hava Kuvvetleri’nin mevcut F-16 Fighting Falcon savaş uçağı filosunun güçlendirilmesi için F-16 Blok 70 talebi mevcut. Türkiye’nin F-16 Blok 70 talebi, 40 adet yeni savaş uçağı ile eldeki F-16’ların modernizasyonu için 80 adet kit tedarikini içeriyor. Talebin içerisinde, yeni alınacak uçaklar ile mevcut F-16 filosu için mühimmat ve yedek parça tedarikinin de olduğu bilinmekte. F-16 Blok 70 paketinin, Türkiye’ye 6 milyar ABD Doları bedele mâl olacağı tahmin ediliyor.