Stinger tek erin de kullanabildiği, kısa menzilli hava savunma füzesidir.
Çok sayıda savaşta ve operasyonlarda kullanılmıştır. Özellikle Afganistan'da koskoca Sovyetler Birliği'nin bir avuç mücahide yenilmesinin sebeplerinden biri olmuştur.
Dünyanın çok sayıda ordusu onu kullanıyor. Türkiye dahil birçok ülke benzerlerini üretiyor.
İşte o füze tarihe karışmak üzere.
Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana 3.000'den fazla füzenin Ukrayna'ya tedarik edilmesi nedeniyle tükenen ABD Ordusu stokları ve Raytheon'un Stinger üretiminin tamamen yeni füzeler üretmek yerine eski Stinger'ları yenilemek veya yeni versiyonlarıyla yükseltmekle sınırlı olması gibi birçok nedenden dolayı, Stinger'ın değiştirilmesi kaçınılmazdır. Gelişen hava muharebe alanı tehditleriyle birlikte, halefinin de bu tehditleri etkili bir şekilde karşılayabilmesi ve eski Stinger'ın parametrelerinin çok ötesinde performans gösterebilmesi için mümkün olduğunca gelişmiş olması gerekmektedir.
Mart 2023'te, iki ana yüklenici olan Lockheed Martin (LM) ve Raytheon'un (Boeing, 2022 RfP aşamasından sonra projeden çekilmişti) ABD Ordusu tarafından rakip teklifleri ilerletmek için bir "diğer işlem otoritesi" (OTA) prototipleme sözleşmesiyle ödüllendirildiği zamandan beri bu yeni alternatifi arıyorlardı. O zamandan beri, iki şirket, ABD Ordusu'nun Manevra Kısa Menzilli Hava Savunma (M-SHORAD) 3. Aşama programının yeni kısa menzilli hava savunma füzesi bileşeni için kazanan seçenek olmak adına kendi füze tasarımları için yarışıyor. Bu nedenle, Stinger'ın yerine geçecek olan sistem, insanlı uçaklar, seyir füzeleri ve çeşitli insansız hava araçları da dahil olmak üzere çok çeşitli mevcut ve gelecekteki tehditlere karşı koyabilecek kapasitede olacak.
M-SHORAD 1. Aşama şu anda Stryker A1 muharebe araçlarına (konfigürasyon adı: Vietnam Savaşı kahramanı Çavuş Stout) dayanmaktadır ve Ordunun 2031 mali yılından önce 361'e kadar Çavuş Stout aracına sahip olması beklenmektedir. 1. Aşama araçlar şu anda, diğer sistemlerin yanı sıra iki adet dört mermi kapasiteli Stinger Araç Evrensel Fırlatıcısı (SVUL) içinde yer alan sekiz adet Stinger önleyiciyi de içeren bir silah paketine sahiptir; daha önce dört Stinger ve iki adet AGM-114L Hellfire Longbow füzesi bulunuyordu, ancak bu füzeler kademeli olarak dört Stinger'dan oluşan ikinci bir kapsülle değiştirilmektedir. Ancak, NGSRI programı tamamlanır tamamlanmaz, Çavuş Stout'un mevcut Stinger'larının yerini alacak yeni NGSRI, M-SHORAD 3. Aşama'da devreye girmektedir.
ABD Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi'ne (GAO) göre, NGSRI için Kısaltılmış Yetenekler Geliştirme Belgesi (A-CDD), Çavuş Stout'un Stinger'ın yerine geçecek bir araç için birçok "istenen yeteneği" ortaya koyan orijinal gereksinimlerinden türetilmiştir. Bunlar arasında şunlar yer almaktadır: yeni füzenin, gelişen hava tehditlerine karşı koymak için geliştirilmiş hedef tespiti, menzili ve öldürücülüğü; yeni füzenin Stinger'dan daha ağır olmaması, hem araç üstü SVUL'lar hem de MANPADS konfigürasyonunda ve tripod üzerinde kullanılabilmesine olanak tanır; NGSRI ayrıca, seyir füzeleri, sabit ve döner kanatlı uçaklar ve çeşitli insansız hava araçları (İHA) gibi en yeni tehditlere karşı bir manevra kuvvetini savunabilecek kapasitededir.
Ordu yetkilileri, Ordu Yetenek Yöneticisi (NGSRI'nin A-CDD'sinin daha da geliştirilmesinden sorumlu kullanıcı temsilcisi) ile birlikte şu anda belge üzerinde birlikte çalışıyor. NGSRI için resmi Ordu gereksinimleri, devam eden testlerden ve kullanıcı temas noktalarından gelen tüm girdi ve geri bildirimlerle birlikte kesinleştirildiğinde, bunlar ilginç bir şekilde 2028 mali yılı başlarından önce tamamlanması beklenmeyen nihai bir CDD'de ortaya konulacaktır. "Merakla" ifadesinin kullanılmasının nedeni, yedek programın 2023 OTA ödül tarihinden itibaren beş yıl sürmesi ve NGSRI'nin, kazananın seçilmesinin ardından, aynı yıl 2028'de düşük hızlı ilk üretime (LRIP) ulaşmasının planlanmasıdır.
Ordunun NGSRI için talep ettiği geliştirme bütçesinin 2025 yılı itibarıyla 373,7 milyon ABD doları olduğunu ve NGSRI programının ABD Ordusu Füze ve Uzay Program Yürütme Ofisi (PEO MS) tarafından denetlendiğini belirtmekte fayda var.
Raytheon'un son NGSRI kilometre taşları arasında, Haziran 2025'te duyurulan ve Northrop Grumman ile birlikte, yüksek yüklü tahıl (HLG) enerjisiyle çalışan, uçuşa hazır dört katı yakıtlı roket motoru testinin gerçekleştirildiği katı yakıtlı roket motoru testleri yer alıyor. HLG katı yakıtı, geleneksel bir katı yakıtlı roket motoruna kıyasla daha uzun yanma süresi ve daha fazla enerji çıkışı sağlayarak, füzenin ivmesini, hızını ve menzilini eski Stinger'ın ötesine taşıyor. Dört testten üçü farklı çevre koşulları altında statik ateşlemelerdi; dördüncüsü ise başarılı bir balistik uçuş gösterisiydi ve daha fazla uçuş testi planlanıyor ve devam ediyor. Batı Virginia'daki Northrop Grumman'ın Allegany Balistik Laboratuvarı'nda iş birliği içinde çalışan iki şirket, bu yeni genişletilmiş menzilli motor tasarımını araştırıp geliştirerek, altı aydan kısa sürede kavram kanıtından ilk uçuşa geçişi gerçekleştirdi.
Raytheon Kara ve Hava Savunma Sistemleri Başkanı Tom Laliberty, testlerin şirketin bu "dönüşümsel hava savunma kabiliyetini" hızla geliştirerek "eski sistemlere kıyasla çok daha uzak menzillerde çeşitli hava tehditlerini" etkisiz hale getirme yeteneğini gösterdiğini söyledi. Northrop Grumman Silah Sistemleri Başkan Yardımcısı ve Genel Müdürü Frank DeMauro, yenilikçi HLG motorunun beş ayda geliştirildiğini ve "çok küçük bir pakette artırılmış hız, menzil, etkinlik ve görev esnekliği" sağladığını belirtti. Stinger'ın Mach 2.17 hızlarıyla karşılaştırıldığında, NGSRI'nin Mach 3'ün ötesine hızlanması ve 9 km'ye kadar uzaklıktaki hedefleri, Stinger'ın yakalama menzilinin neredeyse iki katı kadar, yakalaması bekleniyor. Raytheon'un NGSRI'si, demonte konfigürasyonuna ek olarak, mevcut SVUL'ları kullanan Sgt Stout gibi platformlarla uyumlu olacak şekilde tasarlandı.
LM cephesinden son gelişmeler için ESD , LM'nin Entegre Hava ve Füze Savunma İleri Programları İş Geliştirme Lideri Chris Murphy ile NGSRI faaliyetleri ve Quadstar önleme çözümündeki ilerleme hakkında konuştu. Mart 2023'teki OTA'dan sadece 18 ay sonra, LM, Ekim 2024'te ABD Ordusu Birliği (AUSA) etkinliğinde Stinger'ın yerine geçecek bir MANPADS konfigürasyonlu modelini ilk kez sergiledi. O zamandan beri başka kilometre taşları da aşıldı ve Ağustos 2025'in sonunda Murphy, ESD'ye "şirketin ABD Hükümeti'nin program planına uygun şekilde ilerlediğini, alt sistem yeterliliklerini ve testlerini tamamladığını ve şu anda sistem ve platform entegrasyonu üzerinde çalıştığını" söyledi.
Ordu, daha önce her iki uçaktan da yeni bir önleme uçağının operasyonel denemelerinin 2026 mali yılı içinde gerçekleştirilmesini beklediğini ve üretim kararının 2027 mali yılı olarak belirlendiğini belirtmişti. Bu arada Murphy, alt sistem testlerini ve sistem testlerinin çoğunu tamamlayan LM'nin, silahın geliştirme test aşamasına hazırlanırken Ağustos 2025'ten itibaren bazı sistem entegrasyonlarını ve bir uçuş testi kampanyasını yürütmeye devam edeceğini de sözlerine ekledi.
Quadstar, ABD Ordusu NGSRI ihtiyacına yanıt olarak geliştirilmiş olsa da Murphy, tasarımın yine de şirketin ilgili, daha geniş önleyici deneyiminden yararlandığını ve "küçük çaplı füzeler alanındaki son çalışmalardan yararlandığını" doğruladı. Ancak, "temiz sayfa" olarak adlandırdığı bir tasarımla başlayarak şirket, modüler bir konsept geliştirebildi, askeri standartlarda açık sistem mimarisi kullanabildi, önleyiciye ve silahın CLA'sına en son uygulanabilir teknolojileri dahil edebildi ve en önemlisi, tasarımın başından itibaren uygun fiyatlı olmasını sağlayabildi. Murphy, "Sonuç," dedi, "sadece performans göstermekle kalmayıp, tehdit geliştikçe veya ilgili teknolojiler olgunlaştıkça gelecekte hızla değiştirilebilen, Orduya ait bir ürün oldu - ki bu, modülerliğin ve açık sistem mimarisinin bir avantajıdır."
Quadstar'ı Stinger'dan ayıran bazı performans istatistiklerine gelince, Murphy, Quadstar'ın hedefleri "eski sistem [Stinger]'dan önemli ölçüde daha uzun menzilde" vurabildiğini ve angajman sürecini hem basitleştirdiğini hem de geliştirdiğini söyledi. Bunun üzerine şirket, Murphy'nin de vurguladığı gibi, kısmen füzenin düşük sürtünmeli ve yüksek manevra kabiliyetine sahip gövdesinden kaynaklanan uzatılmış menzil de dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle yeni füzenin Stinger'dan daha etkili olduğunu belgeledi. Ayrıca, harp başlığı da daha büyük ve Stinger'ın 3 kg'lık harp başlığından daha yüksek öldürücülük sağlıyor ve sonuç olarak, eski sistemin ele almak üzere tasarlandığından daha geniş bir mevcut ve gelişen tehdit grubuna karşı kullanıma uygun.
Nitekim, NGSRI ve geliştirilmiş yetenekleriyle, M-SHORAD ekosistemine dahil edildiğinde, Stinger'ın halihazırda ele aldığı muharebe alanını kapsayacak ve genişletecektir. Murphy, Quadstar'ın bir SHORAD önleme uçağından beklenen hava hedeflerine karşı etkili olacağını; bunların genellikle geniş bir İHA yelpazesinin yanı sıra insanlı döner ve sabit kanatlı hedefleri de içereceğini belirtti. Nitekim, Ordu temsilcileri, menzil ve hız açısından geliştirilmiş performans özellikleriyle birlikte yeni arayıcı başlık ve harp başlığı teknolojilerinin de etkisiyle, nihai NGSRI'nin 5. nesil İHA'lara karşı etkili olmasının beklendiğini belirtti.
Bununla birlikte, Stinger'ın kalıcı etkinliği, aşılması zor bir ölçüt oldu ve LM'den Murphy bunu kabul ederek, " Eski sistem, onlarca yıldır birçok kullanıcı için en önde gelen MANPADS ve iş gücü oldu. Ordunun bugün nasıl savaştığını anlayarak, sistemin gelecekte nasıl kullanılacağına dair değişikliklere izin veriyoruz; bu hem zorlu hem de ödüllendirici. Yeni teknolojiler ve yetenekleri, uygun fiyatlı olma konusundaki kritik ihtiyaçla dengelemek, zorluğa ekstra bir boyut katıyor. " dedi.
Görünüşe göre bu zorluğun üstesinden gelmiş olan LM'nin Quadstar füzesi daha detaylı olarak ele alınmaya değer. Sahada belirlenen platforma konuşlandırılmaya hazır, tamamlanmış, monte edilmiş ve paketlenmiş bir füze olan all-up-round (AUR), Quadstar füzesi, ön ve arka kapaklarla çevrili fırlatma borusu/kutusu ve taşıma için bir omuz askısından oluşur. MANPADS/sökülmüş konfigürasyonunda, füze içeren boru, operatörün CLA'sı ile entegre olur; ikincisi, ön ve arka montaj braketleri, omuz yastığı, göz merceği ve el tutacağından oluşur ve sistemin gelişmiş optiklerini ve yapay zekâ (YZ) ve makine öğrenimi alanındaki gelişmeleri kullanan bilgisayarlı hedefleme sistemini barındırır. Şirket, bu gelişmeleri Quadstar'ın CLA'sı ve gelişmiş hedefleme gibi yeni sistem ve yeteneklerin geliştirilmesinde 'oyun değiştirici' olarak görüyor. Bir 'dost düşman tanımlama' (IFF) anteni, operatörün dost ve düşman uçakları arasında ayrım yapmasını sağlar. LM'nin CLA'sı, görüş hattı kabiliyetlerinin ötesinde daha geniş bir muharebe alanı ağı entegrasyonu ve katı yakıtlı roket motoru yükseltmeleri açısından gelecekteki büyümeyi de destekleyecek şekilde tasarlanmıştır. CLA, operatörün Stinger ve eski sistemlere kıyasla, çevresel etkenlerden bağımsız olarak hedefleri daha geniş menzillerde takip etmesini sağlar ve gelişmiş kamerası, gelişmiş hedef ayrımı sağlar; şirket, hedef tespit ve tanımlama menzillerinin önemli ölçüde "iki katından fazla" arttığını, Quadstar'ın hedef yakalama menzilinin ise artık Stinger menzilinin "en az" iki katı olduğunu iddia ediyor.
LM füzesi, silah taşıma platformundan bağımsız olarak dört mermili SVUL ile de uyumludur. Murphy, MANPADS konfigürasyonunun yanı sıra, "Eski sistemi taşıyabilen veya fırlatabilen herhangi bir platform (yüzey veya hava), NGSRI çözümümüzü taşıyabilir veya fırlatabilir," dedi ve ek platformlar ortaya çıktıkça LM NGSRI entegrasyonunun "açık sistem mimarimiz ve modüler tasarımımız sayesinde hızlandırılacağını" ekledi.
Murphy, sözlerini tamamlarken, ABD Ordusu'nun metodolojisinin programı genel olarak nasıl etkilediğine dair bazı düşüncelerini aktardı. "Ordunun NGSRI'ye yönelik yenilikçi yaklaşımı tam isabet oldu ve bu aşamadaki iletişim ve desteklerinin faydalı olduğunu düşünüyoruz." Ordunun, eski Stinger sisteminin kullandığı aynı fırlatıcıları kullanmak gibi belirli sınırlamalar getirerek, endüstriye daha iyi bir kabiliyet arzusunu dile getirdiğini ve ardından öncüleri masaya çözümler getirmeye davet ettiğini ekledi. "Ordunun 'ihtiyaç'ı ve ilgili 'olmazsa olmazları' açıkça belirtmesi, sözleşme aracı olarak bir OTA'nın kullanımıyla birleştiğinde, sağlam bir iş birliği ve kabiliyetin hızlı bir şekilde geliştirilmesi için esneklik sağladı ve böylece askerlerimize ve denizcilerimize mümkün olan en iyi çözümün sunulmasını sağladı."
NGSRI programı ilerlemesine rağmen, FIM-92 Stinger ailesi yaygın olarak kullanılmaya devam ediyor. Dünya çapında yaklaşık 24 kullanıcı bulunuyor ve ABD Ordusu'nun Stinger Hizmet Ömrü Uzatma Programı kapsamında mevcut sistemlerin yenilenmesi, silahın hizmet ömrünün 2030'lara kadar tam on yıl uzatılmasını sağlayacak gibi görünüyor. Aynı zamanda, NATO üyeleri Almanya, İtalya ve Hollanda, NATO'nun Destek ve Tedarik Ajansı NSPA'nın RTX' Raytheon ile 2024 ortalarında imzaladığı 780 milyon ABD doları tutarındaki sözleşmenin ardından önümüzdeki yıllarda yeni Stinger ailesi sistemlerini teslim almaya hazırlanıyor. Sadece yaklaşık 940 füze için yapılan bu anlaşma, Stinger üretiminin (mevcut modellerin yenilenmesi ve yükseltilmesi yoluyla) 2030'a kadar devam etmesini sağlayacak. Almanya, devam eden savaş sırasında Ukrayna'ya yaklaşık 500 Stinger tedarik etti, bu nedenle 2024 siparişi stokların yenilenmesine önemli ölçüde katkı sağlayacak.
